DOLINA LUIZY, DOLINA WAPIENICY, ZAPORA W WAPIENICY, GRODZISKO NA PALENICY

Jeden z najbardziej tajemniczych obiektów kryje szczyt góry Palenicy. Góra ta, pomimo stosunkowo niewielkiej wysokości bezwzględnej (688m n.p.m.), stanowi jeden z najbardziej eksponowanych szczytów w północnej partii Beskidu Śląskiego, górując od północy nad Pogórzem Cieszyńskim i od południa nad Doliną Wapienicy. Warto również dodać, iż w okresie średniowiecznym w pobliżu Palenicy, na obszarze Pogórza Cieszyńskiego, przebiegał ważny szlak handlowy prowadzący z Czech i Moraw do Krakowa, tzw. szlak solny.

Obiekt zlokalizowany na Palenicy określany jest w literaturze archeologicznej mianem kręgu kamiennego. Jego charakter zbliżony jest do założenia grodowego. Składa się z owalnej partii centralnej z pagórkiem o powierzchni 0,5ha, który utożsamia się z miejscem po wieży obserwacyjnej oraz z trzech schodkowato rozmieszczonych na zboczu podgrodzi, każde położone niżej od drugiego o około dziesięć metrów. Część centralna obwiedziona jest pierścieniowatym wałem kamiennym o nierozpoznanej konstrukcji wewnętrznej, osiągającym miejscami wysokość ok. 2m. Walor obronny założenia podkreśla fosa, zabezpieczająca od strony południowej, najłatwiej dostępnej (grzbiet łączący Palenicę z sąsiednim szczytem o nazwie Kopany). Brak jest jednak jakichkolwiek śladów obecności Słowian wewnątrz grodziska, co w przypadku schronienia się ludności, lub też domniemanej walki jest niedopuszczalne.

Niewykluczone, iż z kręgiem na Palenicy związany jest zagadkowy kompleks kopców kamiennych, odkrytych niedawno w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Składa się on z ok. 100 kopców kamiennych zlokalizowanych na grzbiecie łączącym szczyt Palenicy z górą Kopany. Kopce zbudowane są z luźno usypanych kamieni piaskowcowych. Mają w rzucie poziomym kształt owalny o zróżnicowanej wielkości, od wymiarów 1m x 1m do 4m x 4m i wysokości ok. 0,5m. Obszar objęty zasięgiem wystepowania kopców szacuje się na około 1ha.
W obrębie dwóch kopców tego kompleksu przeprowadzono w latach 1991 i 1993 badania wykopaliskowe. Nie dostarczyły one co prawda materiału zabytkowego umożliwiającego datowanie tych zagadkowych obiektów, ale pozwoliły na dokonanie interesujących obserwacji. Stwierdzono, iż kopce poza częścią nadziemnego nasypu zaopatrzone są również w część podziemną w postaci zagłębionej jamy wypełnionej drobnymi kamieniami.

Wypełnisko kopca stanowiły oprócz kamieni różnej wielkości, warstwy glebowe z licznymi szczątkami organicznymi, a także substancji organicznej przypominającej strukturą kość. Dotychczasowe wyniki badań mogły sugerować funkcje kultowe kopców /m.in. stwierdzone ślady palenia ognia na zewnętrznej powierzchni kopca/. Prawdopodobnie usypywano kamienne kopce, wewnątrz których ustawiony był drewniany pal, wokół niego pozostawiano Bogom ofiary, które ulegały spaleniu.

Porównując Palenicę do innych, bardziej znanych w Polsce obiektów tego typu możemy stwierdzić występowanie obiektów tego typu co na górze Ślęża(kamienne wały) oraz górze Chełmno(szczyt opasany pierścieniem kamiennego wału, bez warstwy kulturowej wewnątrz). Ufortyfikowany gród, zagubiony w górach, ma swe korzenie w czasach przedpiastowskich, a więc pogańskich. Sama nazwa Palenica- miejsce palenia ognia, czy aby nie świętego? Dodawszy do tego brak jakichkolwiek śladów osadnictwa ludzkiego, oraz ilość kamiennych kopców, Palenica urasta do rangi Słowiańskiego Sanktuarium?
Z czasem grodzisko przestało pełnić swą funkcję, ulegając stopniowemu niszczeniu i zapomnieniu, zarastając stopniowo lasem. Dzisiaj nad grodem szumią sosny, jednak od paru lat połyskuje tam na górze ognisko, gdzie nieliczne grono pielęgnuje zapomniane tradycje ojców...